Psychiatria na wokandzie: czy język ekspertyz sądowych jest wolny od stronniczości (bias)? 

2023-01-12
18:00

Speakers

A.Karlinska_photo

Agnieszka Karlińska

NASK PIB,
Computations, Centrum Humanistyki Cyfrowej, Instytut Badań Literakich PAN

Socjolożka, literaturoznawczyni i kulturoznawczyni, absolwentka Kolegium MISH UW, obecnie kończy doktorat na Wydziale Socjologii UW, w którym analizuje język psychiatrii sądowej. Interesuje się zagadnieniami z zakresu humanistyki i socjologii cyfrowej, przetwarzania języka naturalnego, socjologii prawa, socjologii medycyny i socjologii literatury. Prowadzi badania na pograniczu socjologii, językoznawstwa i literaturoznawstwa, w których stosuje nowoczesne metodologie analizy tekstu wypracowane na gruncie humanistyki cyfrowej.

winczorek-jank

dr hab. Jan Winczorek

Adiunkt
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski

Prawnik, socjolog, pracownik Wydziału Prawa i Administracji UW. Do jego zainteresowań naukowych należą m. in.dostęp do prawa, metodologia empirycznych nauk prawnych i zastosowania teorii socjologicznej w socjologii prawa. W 2022 roku otrzymał nagrodę im. Ludwika Krzywickiego Polskiej Akademii Nauk za książkę "Dostęp do prawa. Ujęcie socjologiczne" (wyd. Scholar 2019).

 

Host

Analyst DELab UW

Watch the recording of the seminar

Bie­gli doko­nu­ją­cy oce­ny poczy­tal­no­ści podej­rza­nej lub oskar­żo­ne­go na pod­sta­wie art. 31 kodek­su kar­ne­go zosta­ją włą­cze­ni w prak­ty­ki spo­łecz­ne, któ­rych celem jest okre­śle­nie gra­nic „nor­mal­no­ści”. Ich zada­nie pole­ga na prze­ło­że­niu wnio­sków o cha­rak­te­rze medycz­nym na wyja­śnie­nia i inter­pre­ta­cje zro­zu­mia­łe dla spo­łecz­no­ści praw­nej i moż­li­we do wyko­rzy­sta­nia w czyn­no­ściach pro­ce­so­wych. Wyma­ga to pogo­dze­nia logi­ki nauko­wej z logi­ką pra­wa oraz uzgod­nie­nia dwóch dys­kur­sów: praw­ne­go i medycz­ne­go. Bada­nia poka­zu­ją, że spo­rzą­dza­nie eks­per­tyz nie pole­ga jedy­nie na przed­sta­wie­niu usta­leń kli­nicz­nych, ale na two­rze­niu nar­ra­cji o czy­nie i jego spraw­cy przy uży­ciu kate­go­rii zaczerp­nię­tych z nauk spo­łecz­nych i medycz­nych. Pro­ces ten nie jest nie­za­leż­ny od szer­sze­go kon­tek­stu spo­łecz­ne­go. Pro­wa­dzi to do wnio­sku, że opi­nie nie są tek­sta­mi bez­stron­ny­mi, a bie­gli psy­chia­trzy jako auto­rzy doko­nu­ją okre­ślo­nych wybo­rów języ­ko­wych i nar­ra­cyj­nych, któ­re mają wpływ na oddzia­ły­wa­nie ich tekstów.

Pod­czas semi­na­rium Agniesz­ka Kar­liń­ska przed­sta­wi wyni­ki ana­li­zy obszer­ne­go zbio­ru (kor­pu­su) opi­nii sądo­wo-psy­chia­trycz­nych, któ­rej celem była, po pierw­sze, iden­ty­fi­ka­cja stra­te­gii dys­kur­syw­nych przyj­mo­wa­nych przez pol­skich bie­głych w związ­ku z ich rolą w sys­te­mie pra­wa kar­ne­go, a po dru­gie, rekon­struk­cja języ­ko­wych mecha­ni­zmów kon­stru­owa­nia toż­sa­mo­ści osób będą­cych przed­mio­tem oce­ny psy­chia­trycz­nej. Nacisk poło­żo­ny zosta­nie na uchwy­ce­nie gen­de­ro­wych uwa­run­ko­wań pro­ce­su two­rze­nia opi­nii sądowo-psychiatrycznych.

W bada­niu wyko­rzy­sta­no nowo­cze­sne meto­dy ana­li­zy tek­stu nie­zwy­kle rzad­ko sto­so­wa­ne w bada­niach sytu­ują­cych się na prze­cię­ciu pra­wa, psy­chia­trii i języ­ka: ana­li­zę kor­pu­so­wą i text mining. Porów­na­no z jed­nej stro­ny opi­nie doty­czą­ce kobiet z opi­nia­mi doty­czą­cy­mi męż­czyzn, z dru­giej zaś – opi­nie opra­co­wa­ne przez kobie­ty z opi­nia­mi wyda­ny­mi przez męż­czyzn. Prze­pro­wa­dzo­no m.in. ana­li­zę sty­lo­me­trycz­ną oraz ana­li­zę seman­tycz­ną przy uży­ciu pol­skie­go wordnetu. 

Podej­ście to pozwo­li­ło uchwy­cić nie tyl­ko trud­no­ści języ­ko­we, ale tak­że wyzwa­nia etycz­ne, z jaki­mi muszą mie­rzyć się psy­chia­trzy wyda­ją­cy opi­nie w spra­wach kar­nych, wyni­ka­ją­ce z podwój­nej roli – leka­rza i bie­głe­go. Cho­ciaż bie­gli ogra­ni­cza­li obec­ność gło­su odau­tor­skie­go i uni­ka­li nada­wa­nia opi­niom cech nar­ra­cyj­nych, wyni­ki ana­li­zy potwier­dzi­ły utrzy­my­wa­nie się w pol­skim dys­kur­sie sądo­wo-psy­chia­trycz­nym tra­dy­cyj­nych repre­zen­ta­cji kobie­co­ści i męsko­ści. Suge­ru­je to, że język eks­per­tyz nie jest wol­ny od stron­ni­czo­ści (bias). 

Uzy­ska­ne wyni­ki dowo­dzą uży­tecz­no­ści meto­do­lo­gii kor­pu­so­wej i text mining w bada­niach pro­wa­dzo­nych na sty­ku języ­ka i pra­wa. Mogą sta­no­wić punkt wyj­ścia do szer­szej reflek­sji na temat czyn­ni­ków, tak­że tych poza­me­dycz­nych i poza­praw­nych, wpły­wa­ją­cych na pro­ces two­rze­nia opi­nii sądo­wo-psy­chia­trycz­nych i decy­zje podej­mo­wa­ne naj­pierw przez bie­głych, a następ­nie przez orga­ny pro­ce­so­we. Mają tak­że wymiar prak­tycz­ny: pozwa­la­ją na utwo­rze­nie zesta­wu dobrych prak­tyk w zakre­sie języ­ko­we­go opra­co­wy­wa­nia eks­per­tyz na potrze­by postę­po­wa­nia sądowego.

A series of English-language meetings to present the results of research in the field of digitisation, conducted by researchers from European Union countries.

The seminars are an excellent opportunity to learn about topics undertaken at foreign universities and to discuss them with invited guests. Due to their interactive form, they are also an opportunity to build cooperation between Polish and foreign research centres. Past seminars can be found on the DELab UW website.

382755703132-kpi-logo
Fundacja Koalicja na rzecz Polskich Innowacji
BUYF
Build Up Your Future Conference - Samorząd Studentów WNE UW
Logo DELab
DELab UW
wydział socjologii uw
Wydział Socjologii UW
Wydział Nauk Ekonomicznych
Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Scroll to Top