Jednolity Rynek Cyfrowy, czyli likwidacja wirtualnych granic

Stwo­rze­nie Jed­no­li­te­go Ryn­ku Cyfro­we­go (JRC, ang. Digi­tal Sin­gle Mar­ket) ma zli­kwi­do­wać ist­nie­ją­ce barie­ry w han­dlu elek­tro­nicz­nym i dopro­wa­dzić do swo­bod­ne­go prze­pły­wu tre­ści i usług cyfro­wych. Komi­sja Euro­pej­ska liczy na to, że powsta­nie JRC sta­nie się impul­sem dla roz­wo­ju unij­nej gospo­dar­ki opar­tej na wie­dzy i inno­wa­cjach, a w per­spek­ty­wie – wyż­sze­go wzro­stu gospo­dar­cze­go całej UE. Eko­no­mi­ści sza­cu­ją, że wdro­że­nie JRC może przy­nieść unij­nej gospo­dar­ce nawet 415 mld euro rocznie.

Joan­na Mazur, Młod­szy Ana­li­tyk DELab UW

Jakie dzia­ła­nia mają dopro­wa­dzić do likwi­da­cji wir­tu­al­nych granic?

Na kon­cep­cję Jed­no­li­te­go Ryn­ku Cyfro­we­go skła­da­ją się trzy fila­ry: lep­szy dostęp kon­su­men­tów i przed­się­bior­ców do towa­rów i usług w Inter­ne­cie, two­rze­nie lep­szych warun­ków do roz­wo­ju sie­ci i usług cyfro­wych i mak­sy­ma­li­za­cja wzro­stu gospo­dar­cze­go gene­ro­wa­ne­go przez euro­pej­ską gospo­dar­kę cyfro­wą. Komi­sja zapro­po­no­wa­ła w ich ramach szes­na­ście ini­cja­tyw doty­czą­cych m.in. geo­blo­ko­wa­nia, refor­my praw autor­skich czy swo­bod­ne­go prze­pły­wu danych.

Stra­te­gie, ini­cja­ty­wy… a w praktyce?

Stra­te­gia budo­wa­nia Jed­no­li­te­go Ryn­ku Cyfro­we­go wpro­wa­dza­na jest stop­nio­wo. Sze­ro­ki zakres zagad­nień obję­tych pla­no­wa­ny­mi dzia­ła­nia­mi unie­moż­li­wia wpro­wa­dze­nie ich w krót­kim cza­sie. Samo śle­dze­nie pro­wa­dzo­nych dzia­łań jest pra­co­chłon­ne. Dla­te­go koniecz­ne jest doko­na­nie selek­cji tych kwe­stii, któ­re będą mia­ły naj­bar­dziej bez­po­śred­ni wpływ na przed­się­bior­ców: ochro­ny danych oso­bo­wych, prze­pro­wa­dze­nie refor­my w zakre­sie VAT‑u i wpro­wa­dze­nie plat­for­my słu­żą­cej do alter­na­tyw­ne­go roz­wią­zy­wa­nia sporów.

Po pierw­sze: pry­wat­ność w sieci

Ogól­ne roz­po­rzą­dze­nie o ochro­nie danych będzie sto­so­wa­ne od 25 maja 2018 r., jed­nak już teraz war­to się zapo­znać ze zmia­na­mi, któ­re wpro­wa­dza. Zgod­nie z roz­po­rzą­dze­niem prze­twa­rza­nie danych wyma­ga jed­no­znacz­nej zgo­dy danej oso­by. Admi­ni­stra­tor zobo­wią­za­ny jest pod­jąć odpo­wied­nie środ­ki, aby w zwię­złej, przej­rzy­stej, zro­zu­mia­łej i łatwo dostęp­nej for­mie udzie­lać infor­ma­cji doty­czą­cych prze­twa­rza­nia i wyko­rzy­sty­wa­nia danych oso­bo­wych. Zgo­da klien­ta rozu­mia­na jest z kolei jako dobro­wol­ne, kon­kret­ne, świa­do­me, jed­no­znacz­ne oka­za­nie woli wyra­że­nia zgo­dy na prze­twa­rza­nie doty­czą­cych go danych, w for­mie oświad­cze­nia lub inne­go wyraź­ne­go dzia­ła­nia, np. zazna­cze­nia odpo­wied­nich okie­nek na stro­nie inter­ne­to­wej oraz potwier­dze­nie przez klik­nię­cie przy­ci­sku ozna­cza­ją­ce­go zgodę.

Klu­czo­wym obo­wiąz­kiem przed­się­bior­ców jest koniecz­ność prze­ka­za­nia klien­tom infor­ma­cji o tym:

• jakie i w jakim celu dane są zbierane?
• kto jest admi­ni­stra­to­rem bazy danych i jak się z nim skontaktować?
• komu dane mogą zostać udostępnione?
• jakie pra­wa przy­słu­gu­ją klientowi?

W roz­po­rzą­dze­niu jasno stwier­dzo­na zosta­je koniecz­ność domyśl­ne­go prze­twa­rza­nia jedy­nie takich danych, któ­re są nie­zbęd­ne dla osią­gnię­cia dane­go celu (ochro­na pry­wat­no­ści by default). Na przy­kład w celu korzy­sta­nia z usłu­gi zaku­pu ubrań nie jest nie­zbęd­na infor­ma­cja doty­czą­ca etnicz­ne­go pocho­dze­nia klien­ta czy jego wyznania.

Ponad­to roz­po­rzą­dze­nie wpro­wa­dza wyso­kie kary finan­so­we za nie­sto­so­wa­nie się do jego prze­pi­sów. Jed­no­cze­śnie war­to odno­to­wać, że MŚP są w roz­po­rzą­dze­niu trak­to­wa­ne ulgo­wo: dla­te­go nale­ży dokład­nie spraw­dzić, któ­re z regu­la­cji doty­czą­cych ochro­ny oso­bo­wych doty­czą dane­go biz­ne­su. Rze­tel­nych infor­ma­cji na ten temat naj­le­piej szu­kać na stro­nie Gene­ral­ne­go Inspek­to­ra Ochro­ny Danych Oso­bo­wych.

Po dru­gie: refor­ma VAT‑u – pro­ściej i szybciej?

Naj­więk­szy wpływ na sytu­ację przed­się­bior­ców chcą­cych roz­sze­rzyć swo­ją dzia­łal­ność na inne pań­stwa unij­ne będą mia­ły praw­do­po­dob­nie zmia­ny prze­wi­dy­wa­ne przez plan dzia­łań Komi­sji w zakre­sie VAT‑u. Zgod­nie z wyli­czeń Komi­sji w obec­nym sta­nie rze­czy kosz­ty przy wcho­dze­niu na ryn­ki innych państw człon­kow­skich zwią­za­ne z róż­ni­ca­mi w reżi­mach VAT-owskich się­ga­ją ok. 5000 euro rocz­nie, co może sta­no­wić poważ­ny hamu­lec dla przedsiębiorców.

Usu­nię­cie prze­szkód wyni­ka­ją­cych ze zróż­ni­co­wa­nia VAT‑u w e‑handlu jest jed­nym z pio­nów sze­ro­ko zakro­jo­ne­go pla­nu refor­my sys­te­mu opo­dat­ko­wa­nia w UE. Przy­ję­ty 7 kwiet­nia 2016 roku „Action Plan on VAT” przewiduje:

• roz­sze­rze­nie mecha­ni­zmu One Stop Shop. Pozwa­la on zała­twić wszyst­kie spra­wy doty­czą­ce obo­wiąz­ków podat­ko­wych przed­się­bior­cy w jed­nym miejscu;
• wpro­wa­dze­nie uprosz­czo­ne­go pro­gu podat­ko­we­go wspól­ne­go dla wszyst­kich państw człon­kow­skich – w zało­że­niu ma on pomóc start-upom dzia­ła­ją­cym w bran­ży e‑handlu;
• umoż­li­wie­nie prze­pro­wa­dze­nia jed­ne­go audy­tu dla przed­się­bior­ców dzia­ła­ją­cych na ska­lę międzynarodową;
• usu­nię­cie ulg podat­ko­wych w zakre­sie VAT dla impor­te­rów małych prze­sy­łek spo­za UE.

Na decy­zje doty­czą­ce osta­tecz­ne­go kształ­tu refor­my trze­ba jesz­cze pocze­kać, ponie­waż toczo­ne są nad nią prace.

Po trze­cie: cyfro­we alter­na­ty­wy dla sądo­we­go roz­wią­zy­wa­nie sporów

Waż­ną ini­cja­ty­wą mają­cą uła­twić doko­ny­wa­nie trans­ak­cji przez Inter­net jest pro­mo­wa­nie alter­na­tyw­nej sądo­wej dro­gi roz­strzy­ga­nia spo­rów – media­cji. Sys­tem Inter­ne­to­we­go Roz­strzy­ga­nia Spo­rów (Onli­ne Dispu­te Reso­lu­tion, ODR) jest plat­for­mą roz­pa­try­wa­nia spo­rów w przez Inter­net. W celu uła­twie­nia roz­wią­zy­wa­nia kon­flik­tów wyni­ka­ją­cych z róż­nic w sys­te­mach praw­nych oraz pro­ble­mów zwią­za­nych z odle­gło­ścia­mi mię­dzy przed­się­bior­cą a klien­tem utwo­rzo­na zosta­ła plat­for­ma inter­ne­to­wa, któ­ra słu­żyć ma media­cjom w spra­wach doty­czą­cych zaku­pów przez Inter­net dostęp­na tutaj.

Pro­ce­du­ra może być roz­po­czę­ta przez klien­ta (a w nie­któ­rych pań­stwach rów­nież przez przed­się­bior­cę). Jeśli dru­ga stro­na spo­ru wyra­zi zgo­dę na roz­wią­za­nie go przy uży­ciu Sys­te­mu Inter­ne­to­we­go Roz­strzy­ga­nia Spo­rów, stro­ny wybie­ra­ją odpo­wied­nie­go media­to­ra (czy­li pod­miot ADR – od Alter­na­ti­ve Dispu­te Reso­lu­tion). Z wpro­wa­dze­niem roz­po­rzą­dze­nia doty­czą­ce­go plat­for­my ODR wią­żą się obo­wiąz­ki dla przed­się­bior­ców pro­wa­dzą­cych dzia­łal­ność gospo­dar­czą w Inter­ne­cie, któ­rzy wyra­żą zgo­dę na takie roz­wią­zy­wa­nie spo­rów lub są do tego zobo­wią­za­ni. Prak­tycz­ne pora­dy w tej kwe­stii zna­leźć moż­na na stro­nie Urzę­du Ochro­ny Kon­ku­ren­cji i Kon­su­men­ta: tutaj.

Cyfro­wy świat bez granic

 Ini­cja­ty­wa utwo­rze­nia Jed­no­li­te­go Ryn­ku Cyfro­we­go to w rze­czy­wi­sto­ści sze­reg roz­wią­zań, mają­cych sty­mu­lo­wać roz­wój trans­gra­nicz­ne­go e‑handlu w ramach Unii Euro­pej­skiej. Uła­twio­ne zosta­nie roz­sze­rze­nie dzia­łal­no­ści na klien­tów żyją­cych w innych pań­stwach człon­kow­skich, a tym samym zwięk­szo­ne moż­li­wo­ści osią­gnię­cia zysków. Cyfro­wa rze­czy­wi­stość ofe­ru­je spek­trum moż­li­wo­ści, dla­te­go war­to bli­żej zapo­znać się z prak­tycz­ny­mi kon­se­kwen­cja­mi wpro­wa­dza­nych w życie regu­la­cji i prze­kro­czyć – dzię­ki sie­ci – gra­ni­ce kra­jo­we­go rynku.