DIGITALIZACJA I INTERNETYZACJA A WZROST GOSPODARCZY
Bartosz Witkowski
Kolegium Analiz Ekonomicznych,
Szkoła Główna Handlowa
Współwykonawca: Dr Mariusz Próchniak (KGŚ SGH)
OPIS PROJEKTU BADAWCZEGO
Projekt badawczy wpisuje się w grupę badań nad czynnikami wzrostu gospodarczego. Istnieje wiele zmiennych determinujących dynamikę produkcji, jednak wnioskowanie w tym zakresie jest wysoce zróżnicowane w zależności od grupy krajów i okresu objętego analizą, charakteru zależności (związek liniowy a nieliniowy), czy też zastosowanej metody badawczej oraz uwzględnionych czynników wzrostu w charakterze zmiennych kontrolnych. W badaniu chcemy dokonać wielowymiarowego wpływu rozwoju digitalizacji i komputeryzacji na tempo wzrostu gospodarczego, przy uwzględnieniu następujących elementów nowości i oryginalności. Po pierwsze, oceniamy różnice między wpływem badanych zmiennych a dynamiką PKB w różnych grupach krajów, przy czym grupy takie można wyodrębnić według kryterium geograficznego (położenie na tym samym kontynencie), politycznego (przynależność do jednego ugrupowania integracyjnego, np. UE) lub instytucjonalnego (podobny stopień rozwoju otoczenia instytucjonalnego, np. mierzonego wolnością gospodarczą). Po drugie, weryfikujemy stabilność tego wpływu w czasie, gdyż można oczekiwać, że oddziaływanie to będzie miało różną siłę w różnych okresach.
Wielokrotnie estymowane i opisywane w literaturze modele wzrostu (wykorzystywane do wskazania które z rozważanych czynników mają, a które – nie mają charakteru czynników wzrostu gospodarczego) charakteryzują się z reguły daleko posuniętym subiektywizmem z uwagi na konieczność doboru postaci rozważanego modelu, w szczególności zaś zbioru uwzględnionych zmiennych kontrolnych. W dalszej kolejności wnioskowanie często przebiega w oparciu o wnioski wyciągane z testów istotności. W rzeczywistości ich prawidłowość uwarunkowana jest prawidłowością wstępnej postaci rozważanego modelu, ta zaś jest efektem subiektywnej opinii badacza na temat „co w ogóle może być czynnikiem wzrostu”, przy czym wstępny zbiór zmiennych jest z reguły ograniczany nie tylko z uwagi na niedostępność danych, ale także w obawie o utratę zbyt dużej liczby stopni swobody, w konsekwencji zaś, nadparametryzację modelu. W badaniu proponujemy rozwiązanie tego problemu poprzez zastosowanie Bayesowskiego uśredniania oszacowań, które umożliwi uniknięcie konieczności sztucznej redukcji zmiennych i pozwoli na uniknięcie związanego z tym krokiem subiektywizmu. Ponadto, w oparciu o pierwsze prawo dla geografii Toblera, trudno przyjąć jako prawdziwe przyjmowane typowo w większości analiz wzrostu i konwergencji założenie braku przestrzennej zależności między poszczególnymi krajami. W proponowanym modelu zostanie ona uwzględniona poprzez zastosowanie jednej ze struktur zagnieżdżonych w ogólnym modelu Cliffa i Orda. W konstruowanych modelach zostaną przetestowane rozkłady opóźnień zmiennych objaśniających aby uniknąć wnioskowania w oparciu o współwystępowanie, nie zaś – związek przyczynowo-skutkowy.
Głównymi zmiennymi mierzącymi rozwój digitalizacji i informatyzacji będą następujące zmienne: 1) abonenci telefonów komórkowych, 2) bezpieczne serwery Internetowe, 3) linie telefoniczne, 4) użytkownicy Internetu, 5) abonenci szerokopasmowego Internetu oraz 6) wolumen eksportu towarów z zakresu technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Zmienne te pochodzą z bazy danych Banku Światowego World Development Indicators. W modelu będą one uwzględnione w przeliczeniu na 100 lub milion mieszkańców albo jako % eksportu dóbr ogółem. Dokonamy wszelkich starań , aby badanie przeprowadzić na możliwie szerokiej grupie krajów (co pozwoli uwypuklić różnice między krajami z różnych grup), jednak dokładna lista państw i długość okresu będą zależeć od dostępności szeregów czasowych. Po wstępnej analizie dostępnych danych, powyższe zmienne są dostępne dla wielu krajów świata, w tym dla większości państw UE (włączając Polskę).
CEL ZGŁASZANEGO PROJEKTU BADAWCZEGO I GŁÓWNE HIPOTEZY BADAWCZE
Głównym celem projektu jest próba odpowiedzi na pytanie o wpływ digitalizacji, w szczególności zaś Internetyzacji na tempo wzrostu gospodarczego. W konsekwencji, zostanie zaproponowany model pozwalający na ewentualne wskazanie uzasadnionych policy implications odnośnie do potencjalnego subsydiowania np. powszechnego dostępu do Internetu. Zastosowanie modelu przestrzennego pozwoli ponadto na weryfikację występowania spillover effects. Zostanie zweryfikowana hipoteza, zgodnie z którą dynamiczna digitalizacja (internatyzacja) krajów zewnętrznych (np. ościennych) ma pośredni wpływ na tempo wzrostu gospodarczego kraju rozważanego. Prawdziwość takiej hipotezy oznaczałaby m.in. iż dla własnego interesu kraje UE powinny być zainteresowane we wspieraniu mniej rozwiniętych krajów członkowskich w tym aspekcie, jednak wniosek ten można (i powinno się) uogólnić także na szersze grupy państw.
ZNACZENIE PROJEKTU BADAWCZEGO DLA DELab
Wydaje się, że – w przypadku potwierdzenia się stawianych hipotez – wyniki badania mogą być traktowane jako solidne analityczne potwierdzenie znaczenia nowych technologii dla wzrostu gospodarczego, co per se stanowić będzie potwierdzenie wagi problemów wokół których koncentruje się funkcjonowanie DELab. W konsekwencji, zarówno raport badawczy, jak i artykuł(y) naukowy jaki mógłby powstać jako efekt minigrantu, stanowiłyby istotną wartość dodaną dla DELab. Jednocześnie, biorąc pod uwagę doświadczenie badawcze wykonawców, wydaje się iż praktykanci współpracujący z DELab mogliby skorzystać na możliwości zarówno uczestnictwa w warsztacie, jak i współpracy naukowo-badawczej z wykonawcami.
ZWIĄZKI ZGŁASZANEGO PROJEKTU BADAWCZEGO ZE ŚWIATOWYMI NURTAMI BADAŃ
Niniejsze badanie wpisuje się w nurt badań dotyczących wpływu digitalizacji i informatyzacji na tempo wzrostu gospodarczego. Jednocześnie jednak, wypełnia lukę w literaturze w zakresie grupy krajów objętych badaniem, wyboru zmiennych oraz sposobu weryfikacji hipotez badawczych (metody estymacji modeli), gdzie staramy się uzyskać wyniki relatywnie odporne na przyjęte założenia (m.in. na zestaw zmiennych objaśniających oraz na sposób podziału całego okresu na poszczególne podokresy). Na przykład, Gurgul i Lach [Economic Modelling, vol. 36, 2014] pokazują, że rozwój Internetu, telewizji oraz prasy miały co najmniej tak silny wpływ na tempo wzrostu gospodarczego krajów Europy Środkowo-Wschodniej w dwóch pierwszych dekadach transformacji, jak rozwój handlu międzynarodowego, napływ inwestycji zagranicznych, czy też zmniejszenie barier importowych. Niemniej jednak, mimo pewnej analizy odporności wyników, autorzy stosują bardzo wąski zbiór zmiennych objaśniających (5 czynników), inne estymatory (OLS, fixed effects, random effects), a także mało liczną grupę krajów (EŚW-10), co utrudnia ocenę wyników dla tej grupy na tle tendencji światowych. Czernich [Information Economics and Policy, vol. 29, 2014] bada zależność między szerokopasmowym dostępem do Internetu a stopą bezrobocia. W badaniu wprowadzona jest próba weryfikacji zależności przyczynowo-skutkowej między tymi zmiennymi, jednak analiza ograniczona jest tylko do regionów Niemiec, co utrudnia wnioskowanie na poziomie krajowym. Kolko [Journal of Urban Economics, vol. 71, 2012] ocenia związek między dostępem do Internetu a wzrostem gospodarczym, jednak podobnie jak w poprzednim badaniu analiza uwzględnia ujęcie regionalne (m.in. hrabstwa USA), a zmienną objaśnianą jest dynamika zatrudnienia. W innym badaniu Noh i Yoo [Journal of Policy Modeling , vol.30, 2008] analizują związek między upowszechnieniem Internetu, nierównościami dochodowymi i wzrostem gospodarczym na szerokiej grupie 60 krajów w latach 1995–2002. Ich badanie charakteryzuje się jednak relatywnie dużym brakiem odporności wyników, gdyż wnioskowanie oparte jest na czterech modelach, przy czym wszystkie z nich były szacowane tą samą metodą (model regresji z efektami ustalonymi), a odporność wyników byłą weryfikowana jedynie przez wprowadzenie interakcji oraz zmiennych opóźnionych. W badaniu na jeszcze szerszej grupie 93 krajów Thompson i Garbacz [Information Economics and Policy, vol. 19, 2007] uwzględniają rozwój Internetu oraz telefonii mobilnej i stacjonarnej, jednak ich analiza wykorzystuje nieco inną metodę badawczą (stochastic-frontier production function).W świetle powyższych przykładowych wyników nasze badanie dotyczy bardzo aktualnej tematyki, ale wprowadza jednocześnie wiele elementów stanowiących wartość dodaną na tle literatury.