Stworzenie Jednolitego Rynku Cyfrowego (JRC, ang. Digital Single Market) ma zlikwidować istniejące bariery w handlu elektronicznym i doprowadzić do swobodnego przepływu treści i usług cyfrowych. Komisja Europejska liczy na to, że powstanie JRC stanie się impulsem dla rozwoju unijnej gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach, a w perspektywie – wyższego wzrostu gospodarczego całej UE. Ekonomiści szacują, że wdrożenie JRC może przynieść unijnej gospodarce nawet 415 mld euro rocznie.
Joanna Mazur, Młodszy Analityk DELab UW
Jakie działania mają doprowadzić do likwidacji wirtualnych granic?
Na koncepcję Jednolitego Rynku Cyfrowego składają się trzy filary: lepszy dostęp konsumentów i przedsiębiorców do towarów i usług w Internecie, tworzenie lepszych warunków do rozwoju sieci i usług cyfrowych i maksymalizacja wzrostu gospodarczego generowanego przez europejską gospodarkę cyfrową. Komisja zaproponowała w ich ramach szesnaście inicjatyw dotyczących m.in. geoblokowania, reformy praw autorskich czy swobodnego przepływu danych.
Strategie, inicjatywy… a w praktyce?
Strategia budowania Jednolitego Rynku Cyfrowego wprowadzana jest stopniowo. Szeroki zakres zagadnień objętych planowanymi działaniami uniemożliwia wprowadzenie ich w krótkim czasie. Samo śledzenie prowadzonych działań jest pracochłonne. Dlatego konieczne jest dokonanie selekcji tych kwestii, które będą miały najbardziej bezpośredni wpływ na przedsiębiorców: ochrony danych osobowych, przeprowadzenie reformy w zakresie VAT‑u i wprowadzenie platformy służącej do alternatywnego rozwiązywania sporów.
Po pierwsze: prywatność w sieci
Ogólne rozporządzenie o ochronie danych będzie stosowane od 25 maja 2018 r., jednak już teraz warto się zapoznać ze zmianami, które wprowadza. Zgodnie z rozporządzeniem przetwarzanie danych wymaga jednoznacznej zgody danej osoby. Administrator zobowiązany jest podjąć odpowiednie środki, aby w zwięzłej, przejrzystej, zrozumiałej i łatwo dostępnej formie udzielać informacji dotyczących przetwarzania i wykorzystywania danych osobowych. Zgoda klienta rozumiana jest z kolei jako dobrowolne, konkretne, świadome, jednoznaczne okazanie woli wyrażenia zgody na przetwarzanie dotyczących go danych, w formie oświadczenia lub innego wyraźnego działania, np. zaznaczenia odpowiednich okienek na stronie internetowej oraz potwierdzenie przez kliknięcie przycisku oznaczającego zgodę.
Kluczowym obowiązkiem przedsiębiorców jest konieczność przekazania klientom informacji o tym:
- jakie i w jakim celu dane są zbierane?
- kto jest administratorem bazy danych i jak się z nim skontaktować?
- komu dane mogą zostać udostępnione?
- jakie prawa przysługują klientowi?
W rozporządzeniu jasno stwierdzona zostaje konieczność domyślnego przetwarzania jedynie takich danych, które są niezbędne dla osiągnięcia danego celu (ochrona prywatności by default). Na przykład w celu korzystania z usługi zakupu ubrań nie jest niezbędna informacja dotycząca etnicznego pochodzenia klienta czy jego wyznania.
Ponadto rozporządzenie wprowadza wysokie kary finansowe za niestosowanie się do jego przepisów. Jednocześnie warto odnotować, że MŚP są w rozporządzeniu traktowane ulgowo: dlatego należy dokładnie sprawdzić, które z regulacji dotyczących ochrony osobowych dotyczą danego biznesu. Rzetelnych informacji na ten temat najlepiej szukać na stronie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.
Po drugie: reforma VAT‑u – prościej i szybciej?
Największy wpływ na sytuację przedsiębiorców chcących rozszerzyć swoją działalność na inne państwa unijne będą miały prawdopodobnie zmiany przewidywane przez plan działań Komisji w zakresie VAT‑u. Zgodnie z wyliczeń Komisji w obecnym stanie rzeczy koszty przy wchodzeniu na rynki innych państw członkowskich związane z różnicami w reżimach VAT-owskich sięgają ok. 5000 euro rocznie, co może stanowić poważny hamulec dla przedsiębiorców.
Usunięcie przeszkód wynikających ze zróżnicowania VAT‑u w e‑handlu jest jednym z pionów szeroko zakrojonego planu reformy systemu opodatkowania w UE. Przyjęty 7 kwietnia 2016 roku „Action Plan on VAT” przewiduje:
- rozszerzenie mechanizmu One Stop Shop. Pozwala on załatwić wszystkie sprawy dotyczące obowiązków podatkowych przedsiębiorcy w jednym miejscu;
- wprowadzenie uproszczonego progu podatkowego wspólnego dla wszystkich państw członkowskich – w założeniu ma on pomóc start-upom działającym w branży e‑handlu;
- umożliwienie przeprowadzenia jednego audytu dla przedsiębiorców działających na skalę międzynarodową;
- usunięcie ulg podatkowych w zakresie VAT dla importerów małych przesyłek spoza UE.
Na decyzje dotyczące ostatecznego kształtu reformy trzeba jeszcze poczekać, ponieważ toczone są nad nią prace.
Po trzecie: cyfrowe alternatywy dla sądowego rozwiązywanie sporów
Ważną inicjatywą mającą ułatwić dokonywanie transakcji przez Internet jest promowanie alternatywnej sądowej drogi rozstrzygania sporów – mediacji. System Internetowego Rozstrzygania Sporów (Online Dispute Resolution, ODR) jest platformą rozpatrywania sporów w przez Internet. W celu ułatwienia rozwiązywania konfliktów wynikających z różnic w systemach prawnych oraz problemów związanych z odległościami między przedsiębiorcą a klientem utworzona została platforma internetowa, która służyć ma mediacjom w sprawach dotyczących zakupów przez Internet dostępna tutaj.
Procedura może być rozpoczęta przez klienta (a w niektórych państwach również przez przedsiębiorcę). Jeśli druga strona sporu wyrazi zgodę na rozwiązanie go przy użyciu Systemu Internetowego Rozstrzygania Sporów, strony wybierają odpowiedniego mediatora (czyli podmiot ADR – od Alternative Dispute Resolution). Z wprowadzeniem rozporządzenia dotyczącego platformy ODR wiążą się obowiązki dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w Internecie, którzy wyrażą zgodę na takie rozwiązywanie sporów lub są do tego zobowiązani. Praktyczne porady w tej kwestii znaleźć można na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta: tutaj.
Cyfrowy świat bez granic
Inicjatywa utworzenia Jednolitego Rynku Cyfrowego to w rzeczywistości szereg rozwiązań, mających stymulować rozwój transgranicznego e‑handlu w ramach Unii Europejskiej. Ułatwione zostanie rozszerzenie działalności na klientów żyjących w innych państwach członkowskich, a tym samym zwiększone możliwości osiągnięcia zysków. Cyfrowa rzeczywistość oferuje spektrum możliwości, dlatego warto bliżej zapoznać się z praktycznymi konsekwencjami wprowadzanych w życie regulacji i przekroczyć – dzięki sieci – granice krajowego rynku.