Nie taka duża jak się patrzy – Zalando nie chce podlegać obowiązkom Bardzo Dużych Platform Online

Sprze­ci­wia­jąc się uzna­niu przez Komi­sję Euro­pej­ską za Bar­dzo Dużą Plat­for­mę Inter­ne­to­wą, nie­miec­kie Zalan­do skła­da do TSUE pierw­szy pozew zwią­za­ny z regu­la­cja­mi DSA.

Natan Waśniow­ski, Mię­dzy­dzie­dzi­no­wa Szko­ła Doktorska

Pod koniec czerw­ca 2023 r. Zalan­do zło­ży­ło do Try­bu­na­łu Spra­wie­dli­wo­ści Unii Euro­pej­skiej (TSUE) pierw­szy pozew [1] w związ­ku z unij­nym roz­po­rzą­dze­niem w spra­wie jed­no­li­te­go ryn­ku usług cyfro­wych (DSA) [2]. Nie­miec­ki gigant inter­ne­to­wej sprze­da­ży odzie­ży zaskar­żył decy­zję Komi­sji Euro­pej­skiej (KE), w któ­rej ta wska­za­ła Zalan­do jako bar­dzo dużą plat­for­mę onli­ne (Very Lar­ge Onli­ne Plat­form – VLOP).

Pod koniec ubie­głe­go roku weszło w życie roz­po­rzą­dza­nie DSA, zgod­nie z któ­rym KE wska­zu­je naj­więk­sze plat­for­my inter­ne­to­we (VLOP) oraz wyszu­ki­war­ki inter­ne­to­we (VLOSE - Very Lar­ge Onli­ne Search Engi­ne). Pod­mio­ty, któ­re tra­fią na tę listę muszą w cią­gu 4 mie­się­cy speł­nić dodat­ko­we obo­wiąz­ki w zakre­sie zarzą­dza­nia ryzy­kiem sys­te­mo­wym (m.in.: zwięk­szyć upraw­nie­nia użyt­kow­ni­ków, wzmoc­nić ochro­nę nie­let­nich czy uspraw­nić mode­ro­wa­nie tre­ści) [3]. Wię­cej o obo­wiąz­kach pod­mio­tów uzna­nych za VLOP na blo­gu pisa­ła Zuzan­na Cho­iń­ska. Jako VLOP lub VLOSE, KE wska­zu­je dostaw­ców plat­form inter­ne­to­wych i wyszu­ki­wa­rek inter­ne­to­wych, któ­rych usłu­gi posia­da­ją conajm­niej 45 mln użyt­kow­ni­ków mie­sięcz­nie w UE oraz skre­śla pod­mio­ty, któ­rych usłu­gi w nie­prze­rwa­nym okre­sie jed­ne­go roku nie prze­kra­cza­ją tego pozio­mu. Decy­zja KE wska­zu­ją­ca pod­miot nie ma więc cha­rak­te­ru uznaniowego.

Pod koniec kwiet­nia, KE po raz pierw­szy wyda­jąc wykaz [4] VLOP oraz VLOSE, za takie pod­mio­ty uzna­ła 17 plat­form inter­ne­to­wych oraz dwie wyszu­ki­war­ki inter­ne­to­we. Za jeden z pod­mio­tów VLOP zosta­ło uzna­ne Zalan­do, któ­re sprze­ciw swój posta­no­wi­ło roz­strzy­gnąć na wokan­dzie TSUE.

Jak pod­no­si spół­ka, KE nie uwzględ­ni­ła hybry­do­we­go mode­lu biz­ne­so­we­go fir­my przez co błęd­nie skla­sy­fi­ko­wa­ła Zalan­do jako VLOP. Nie­miec­ki gigant wska­zu­je, że przy kla­sy­fi­ka­cji bazo­wa­no na licz­bie osób odwie­dza­ją­cych stro­nę skle­pu, a nie fak­tycz­nych użyt­kow­ni­ków plat­for­my sprze­da­żo­wej [5]. Zda­niem fir­my Komi­sja nie uwzględ­ni­ła prze­wa­ża­ją­cej natu­ry biz­ne­su Zalan­do tj. sprze­da­ży deta­licz­nej, dla któ­rej zna­cze­nie ma użyt­kow­nik korzy­sta­ją­cy z plat­for­my, a nie wyłącz­nie ją odwie­dza­ją­cy. Ponad­to, Zalan­do kwe­stio­nu­je “nie­rów­ne trak­to­wa­nie” mają­ce wyni­kać z “bra­ku jasnej i spój­nej meto­do­lo­gii oce­ny” tego czy pod­miot speł­nia kry­te­ria VLOP, czy­li czy prze­kra­cza wska­za­ne pro­gi. Osta­tecz­nie, w zakre­sie samych obo­wiąz­ków DSA wią­żą­cych pod­mio­ty VLOP, Zalan­do rów­no­le­gle wska­zu­je, że sam cha­rak­ter plat­for­my unie­moż­li­wia roz­po­wszech­nia­nie szko­dli­wych lub nie­le­gal­nych tre­ści pocho­dzą­cych od osób trze­cich, a w zakre­sie naru­szeń pra­wa wła­sno­ści inte­lek­tu­al­nej wska­za­ło, że na plat­for­mie pro­wa­dzo­na jest sprze­daż wyłącz­nie zwe­ry­fi­ko­wa­nych produktów.

Spra­wa opie­ra się więc o spór co do poję­cia aktyw­nych odbior­ców usłu­gi. Zgod­nie z DSA, za VLOP nale­ży uznać pod­miot, któ­re­go śred­nia licz­ba mie­sięcz­nie aktyw­nych odbior­ców usłu­gi w Unii jest rów­na licz­bie 45 mln. Na pierw­szy rzut oka argu­men­ta­cja Zalan­do mogła­by się wyda­wać traf­na, nie­mniej za aktyw­nych odbior­ców usłu­gi – zgod­nie z ich defi­ni­cją z DSA – rozu­mieć nale­ży odbior­cę usłu­gi, któ­ry sko­rzy­stał z usłu­gi plat­for­my inter­ne­to­wej, poprzez żąda­nie hostin­gu infor­ma­cji albo zetknię­cie się z infor­ma­cja­mi, któ­rych hostem jest plat­for­ma inter­ne­to­wa, i roz­po­wszech­nia­ny­mi za pośred­nic­twem jej inter­fej­su inter­ne­to­we­go. Według tej defi­ni­cji, aby być aktyw­nym odbior­cą usłu­gi, wystar­czy mieć z nią pasyw­ny kon­takt, o ile ma to zwią­zek z inter­fej­sem inter­ne­to­wym usłu­go­daw­cy. Zwa­żyw­szy powyż­sze brak jest pod­staw dla roz­łą­cze­nia odbior­ców usłu­gi, na użyt­kow­ni­ków, któ­rzy sko­rzy­sta­li z usług skle­pu (oso­by, któ­re zamó­wi­ły pro­dukt w skle­pie inter­ne­to­wym) oraz na takich, któ­rzy nie sko­rzy­sta­li z usług skle­pu (oso­by, któ­re tyl­ko odwie­dzi­ły stro­ny inter­ne­to­we skle­pu i nie zło­ży­ły zamó­wie­nia). Jed­no­cze­śnie zgod­nie z DSA za „odbior­ców usłu­gi” uwa­ża się użyt­kow­ni­ków biz­ne­so­wych, kon­su­men­tów i innych użyt­kow­ni­ków, więc rów­nież to nie jest płasz­czy­zna, na któ­rej moż­na by doko­nać roz­róż­nie­nia użyt­kow­ni­ków i podzie­lić argu­men­ta­cję Zalando.

Jak wska­zu­je EURACTIV [6], Zalan­do było jedy­ną plat­for­mą, któ­ra zade­kla­ro­wa­ła począt­ko­wą licz­bę poni­żej pro­gu 30,8 milio­na użyt­kow­ni­ków. Po wezwa­niu przez KE do przed­sta­wie­nia danych zgod­nie z wytycz­ny­mi nowa licz­ba użyt­kow­ni­ków wynio­sła 83,3 mln. Spór o wykład­nię aktyw­ne­go odbior­cy usłu­gi jest więc obec­ny od same­go począt­ku. Po ogło­sze­niu wyka­zu VLOP/VLOSE Zalan­do pro­wa­dzi­ło w swo­jej spra­wie roz­mo­wy z KE, nie­mniej pozew zda­je się suge­ro­wać, że roz­mo­wy te nie przy­no­si­ły pozy­tyw­nych dla Zalan­do rezul­ta­tów. Po komen­ta­rzach Thierry’ego Bre­to­na, unij­ne­go komi­sa­rza ds. ryn­ku wewnętrz­ne­go, zapew­nia­ją­cych o pew­no­ści Komi­sji co do wła­ści­wej meto­do­lo­gii i nie­dy­skry­mi­nu­ją­ce­go podej­ścia Komi­sji, zapew­nia­ją­ce­go rów­ne szan­se dla wszyst­kich raczej nie nale­ży się spo­dzie­wać, że KE podzie­li argu­men­ta­cję Zalando.

Jed­no­cze­śnie ewen­tu­al­na wygra­na Zalan­do będzie mia­ła dono­śne znacz­nie dla DSA. Wygra­na prze­ciw­ko KE z pew­no­ścią zachę­ci inne fir­my uzna­ne za VLOP/VLOSE lub pod­mio­ty zbli­ża­ją­ce się do pro­gu 45 mln użyt­kow­ni­ków do prze­ana­li­zo­wa­nia mode­lu biz­ne­so­we­go Zalan­do, a w dal­szej kolej­no­ści do prób pod­wa­że­nia wła­sne­go sta­tu­su VLOP/VLOSE lub bro­nie­nia się przed takim zakwa­li­fi­ko­wa­niem w przy­szło­ści, celem zmniej­sze­nia swo­ich obo­wiąz­ków regu­la­cyj­nych. Na mar­gi­ne­sie moż­na wska­zać, że w sio­strza­nej regu­la­cji – DMA tj. Roz­po­rzą­dze­niu o ryn­kach cyfro­wych poja­wia się dość podob­na kwe­stia sta­tu­su straż­ni­ka dostę­pu (gate­ke­eper), z któ­rym  rów­nież wią­żą się dodat­ko­we regu­la­cje. Ostat­nio sta­tus straż­ni­ka dostę­pu noty­fi­ko­wał Byte­Dan­ce (wła­ści­ciel Tik­To­ka), jed­no­cze­śnie negu­jąc zasad­ność takie­go uzna­nia. Fir­ma z Chin z pew­no­ścią będzie z uwa­gą przy­glą­dać się potycz­ce Zalando. 

Spra­wa w TSUE zosta­ła zare­je­stro­wa­na pod sygna­tu­rą: T‑348/23.

[1] Zalan­do prze­ciw­ko Komi­sji, Spra­wa T‑348/23 z dnia 27 czerw­ca 2023 r.

[2]  Roz­po­rzą­dze­nie Par­la­men­tu Euro­pej­skie­go i Rady (UE) 2022/2065 z dnia 19 paź­dzier­ni­ka 2022 r. w spra­wie jed­no­li­te­go ryn­ku usług cyfro­wych oraz zmia­ny dyrek­ty­wy 2000/31/WE (akt o usłu­gach cyfro­wych), dostęp: http://data.europa.eu/eli/reg/2022/2065/oj

[3]  vide: art. 33 i nast. DSA

[4]  Digi­tal Servi­ces Act: Com­mis­sion desi­gna­tes first set of Very Lar­ge Onli­ne Plat­forms and Search Engi­nes, dostęp: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_23_2413

[5]  „Zalan­do files legal action aga­inst the Euro­pe­an Com­mis­sion to con­test its desi­gna­tion as a “Very Lar­ge Onli­ne Plat­form” as defi­ned by the Digi­tal Servi­ces Act”, dostęp: https://corporate.zalando.com/en/company/zalando-files-legal-action-against-european-commission-contest-its-designation-very-large

[6]  M.Killeen, „Zalan­do files suit aga­inst Com­mis­sion over very lar­ge plat­form desi­gna­tion”, EURACTIV, dostęp: https://www.euractiv.com/section/platforms/news/zalando-files-suit-against-commission-over-very-large-platform-designation/;